Ամեն ինչ տոն օրերի մասին
Դեկտեմբերի 25-ը Քրիստոսի ծնունդը` արևմտյան քրիստոնյաների մոտ
Սուրբ Ծնունդը համարվում է մեծ տոն, որը հաստատվել է ի հիշատակ Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան` Բեթղեհեմում: Քրիստոսի ծնունդը քրիստոնեական կարևորագույն տոներից է և դարջել է պետական տոն աշխարհի ավելի քան 100 երկրներում: Դեկտեմբերի 25-ին Քրիստոսի ծնունդը նշում են ոչ միայն կաթոլիկները, այլև աշխարհի շատ երկրների ուղղափառները, լյութերականները և այլ բողոքական խմբեր:
Քրիստոնյաների կողմից Ծնունդը նշելու առաջին հիշատակումները սկսում են IV դարից: Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան իրական տարեթվի հարցը վիճելի է և եկեղեցական հեղինակությունների կողմից միանշանակորեն չլուծված: Հնարավոր է, դեկտեմբերի 25-ի ընտրությունը պայմանավորված է այդ օրը եկող հեթանոսական արևային տոնի հետ՝ «Անհաղթահարելի Արևի ծնունդը», որը Հռոմում քրիստոնեություն ընդունելուց հետո համալրվեց նոր բովանդակությամբ:
Ժամանակակից վարկածներից մեկի համաձայն՝ տարեթվի ընտրությունը տեղի է ունեցել վաղ քրիստոնյաների կողմից Աստվածային մարմնավորման և Զատիկի համաժամանակյա տոնակատարության ժամանակահատվածի տրամաբանությամբ: Համապատասխանաբար այդ տարեթվին (մարտի 25) ավելացնելով 9 ամիս, Ծնունդը դառնում է ձմեռային արևադարձի օրը: Քրիստոսի Ծննդյան տոնն ունի նախնական տոնակատարության 5 օր (դեկտեմբերի 20-24) և 6 օր՝ ետտոնակատարության:
Տոնի նախօրեի երեկոյան` դեկտեմբերի 24-ին խիստ, հատուկ պասի են հետևում, որը ստացել է «ճրագալույց» անվանումը, քանի որ այդ օրը սննդի մեջ օգտագործվում է սերմնահյութ՝ ցորենի կամ գարու հատիկներ պարունակող մեղր: Ավանդույթի համաձայն` ճրագալույցի պասն ավարտվում է այն ժամանակ, երբ երկնքում հայտնվում է առաջին երեկոյան աստղը: Տոնական երեկոյին հիշվում են նոր կտակարանային մարգարեություններն ու իրադարձությունները, որոնք վերաբերում են Փրկչի ծննդին: Ծննդյան ժամերգությունները կատարվում են երեք անգամ՝ արևածագին և երեկոյան, որը խորհրդանշում է Քրիստոսի Ծնունդը` Հոր Աստծո արգանդում, Աստվածամոր փորում և յուրաքանչյուր քրիստոնյայի հոգում:
XIII դարում` սուրբ Ֆրանսիսկո Ասսիզսկի ժամանակ, սովորույթ էր տաճարներում երկրպագման համար մսուրներ դնել, որոնցում տեղադրվում էր մանուկ Հիսուսի կերպարը: Ժամանակի ընթացքում Ծննդից առաջ մսուրներ սկսեցին դնել ոչ միայն տաճարներում, այլև տներում: Տնային ապակեպատ արկղերի մակետները ներկայացնում են քարանձավը, իսկ մսուրներում պառկած է Մանուկ Հիսուսը: Նրա կողքին Աստվածամայրն է, Հովսեփը, հրեշտակը, երկրպագման եկած հովիվները, նաև կենդանիներ՝ ցուլ, ավանակ և այլն: Ներկայացվում են նաև ամբողջական տեսարաններ ժողովրդական կյանքից` սուրբ ընտանիքի հետ մեկտեղ ժողովրդական հագուստով գյուղացիների:
Եկեղեցական և ժողովրդական ավադույթները ներդաշնակ միահյուսվել են Ծննդյան տոնակատարության մեջ: Կաթոլիկ երկրներում շատ հայտնի է երիտասարդների և երեխաների երգերով ու բարի ցանկություններով տնետուն շրջելու սովորույթը։ Շրջողներն ի պատասխան ստանում են նվերներ՝ երշիկ, բոված շագանակներ, ձվեր, բլիթներ, քաղցրավենիք: Ժլատ տերերին ծաղրում են և նրանց ահաբեկում աղետներով: Այս ամենի ժամանակ մասնակիցները դիմակավորվում են կենդանիների մորթիներով, իսկ նրանց ուղեկցում են երգն ու ուրախությունը:
Նման սովորույթը բազմիցս քննադատվել է եկեղեցական իշխանությունների կողմից` որպես հեթանոսական, որին հետևել է սովորույթի ուժի աստիճանաբար պակասելը ու ավանդական դարձել միայն հարազատների, հարևանների ընկերների մոտ այցելելը։
Ծննդյան տոներին Արևի հեթանոսական պաշտամունքի վերապրուկների մասին վկայում է տանը արարողակարգային կրակ վառելու ավանդույթը՝ «սուրբ ծննդյան ճղոնը»: Հետևելով հանդիսավոր արարողակարգերի՝ տուն էին բերում, վառում՝ միաժամանակ աղոթելով ու խաչ անելով (փորձ` հաշտեցնելու հեթանոսական արարողակարգը քրիստոնեական կրոնի հետ):
Փայտի կտորը ծածկում էին ցորենով, վրան լցնում մեղր, գինի և կարագ, վրան դնում սննդի կտորներ ու դրան դիմում որպես կենդանի էակի` պատվին բարձրացնելով գինու գավաթներ: Ծննդյան տոնակատարության ժամանակ սովորույթ էր կտորներ բաժանել` «Ծննդյան հացը», հատուկ անհամ նշխարներ, Ադվենտի ժամանակ տաճարներում օծված։ Դրանք ուտում էին ինչպես տոնական սեղանից առաջ, այնպես էլ տոնի հետ կապված միմյանց շնորհավորանքների և ողջույնների ժամանակ:
Ծննդյան տոնի բնորոշ տարրը տանը զարդարված եղևնի դնելու սովորույթն է: Այս հեթանոսական ավանդույթը ծնվել է գերմաներենով խոսող ազգերի մոտ, որոնց արարողակարգերում եղևնին կյանքի և պտղաբերության խորհրդանիշն էր:
Կենտրոնական և Հյուսիսային Եվրոպայի ժողովուրդների մոտ` քրիստոնեության տարածմանը զուգընթաց, գույնզգույն գնդերով զարդարված եղևնին նոր խորհրդանիշ է ձեռք բերել, որով զարդարել են բնակարանը դեկտեմբերի 24-ից՝ որպես առատ պտուղներով դրախտի ծառի խորհրդանիշ:
Կարդացեք նաև
Համբարձումը Հայաստանում որպես տոն հաստատվել է IV-V դարերում և տոնվում է Սուրբ Զատիկից քառասուն օր անց: Հարություն առնելուց հետո Քրիստոսը դեռ քառասուն օր երևաց աշակերտներին ու Աստծո Արքայության մասին խոսեց...
Իր ժողովրդական տոնակատարութուններով Տրնդեզը ռուսական Բարեկենդանն է հիշեցնում, սակայն կաթոլիկ տոնի` Սուրբ Վալենտինի տարրերով, քանի որ այս օրվա գլխավոր գործող անձիք...
Աշխարհի շատ երկրներում փետրվարի 14-ին նշվում է Սուրբ Վալենտինի օրը (կամ Բոլոր սիրահարների օրը): Համարվում է, որ Սուրբ Վալենտինի օրն արդեն 16 դար է, ինչ գոյություն ունի, սակայն սիրո տոները հայտնի էին դեռևս...
Հին Նոր տարին բացառիկ պատմական երևույթ է, լրացուցիչ տոն, որը ստացվել է տարեգրման փոփոխման արդյունքում: Օրացույցների նշյալ բաժանման արդյունքում մենք նշում ենք երկու «Նոր տարի»՝ հին և նոր ոճով...
Ինչո՞ւ են քրիստոնեական եկեղեցիները Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան օրը տարբեր օրերի նշում: Հայ Առաքելական Ս. Եկեղեցին Հիսուս Քրիստոսի Ս. Ծննդյան տոնը նշում է հունվարի 6-ին: Կաթոլիկ եկեղեցին այդ տոնը նշում է...
Հունվարի 6-ին Հայկական Առաքելական եկեղեցին նշում է Աստվածահայտնության և Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան տոները, որոնք սահմանված են ի հիշատակ Հիսուս Քրիստոսի Ծննդյան և Մկրտության իրադարձությունների...
Տարբեր ժամանակներում հայերն ունեցել են երեք նոր տարի, որոնք կոչվել են Նավասարդ, Ամանոր և Կաղանդ: Այս տոները տարբեր ժամանակներում նշվել են տարբեր օրերի. մարտի 21-ին, օգոստոսի 11-ին, հունվարին...
Նոր տարին տոնելու ավանդույթը գալիս է հնագույն ժամանակներից: Այդ ավանդույթների մի մասը փոխառել են տարբեր ժողովուրդներ: Հին Եգիպտոսում Նոր տարին նշում էին Նեղոսի հեղեղումների ժամանակ, երբ դուրս էր գալիս Սիրիուս սրբազան աստղը...
Հիսուս Քրիստոսի Ծննդյան օրը քրիստոնեական ամենակարևոր տոներից է: Այդ օրը՝ դեկտեմբերի 25-ին, Ծնունդը նշում են ոչ միայն արևմտյան, այլև աշխարհի ուղղափառ եկեղեցիների մի ողջ համակարգ, ովքեր XX դարի 20-ականներին ընդունել են Նորյուլիանական օրացույցը...
Հիսուս Քրիստոսի ծնունդը ամենակարևոր քրիստոնեական տոներից մեկն է: Տոնի հիմքում Բեթղեհեմ քաղաքում Մարիամ Աստվածածնի կողմից Փրկիչ Հիսուս Քրիստոսի Ծնունդն է: Տոնը նշում են և՛ կաթոլիկները, և՛ ուղղափառները...
Հայկական ավանդական տոների շարքում Վարդավառը (Վարդանար կամ Վարդավառ), իհարկե, ամառային ամենամեծ տոնն է, այն նաև Հայ Առաքելական եկեղեցու ամենակարևոր և ժողովրդի ամառային ամենասիրելի...
Ամանորի տոնածառ
Տոնածառի պատմությունը շատ հին է, սկիզբ է առնում հոների ժամանակներից և առնչվում է Կենաց ծառի պաշտամունքի հետ...
Warning: mysqli::query(): (HY000/1): Can't create/write to file '/var/tmp/MY9BZLm9' (Errcode: 28 - No space left on device) in /sites/med-practic.com/classes/DatabaseManager_2.1.php on line 1381
Fatal error: Uncaught Error: Call to a member function fetch_assoc() on bool in /sites/med-practic.com/classes/DatabaseManager_2.1.php:1384 Stack trace: #0 /sites/med-practic.com/classes/article_class.php(102): TableManager->querySelectClassic('SELECT a.id, a....', Array) #1 /sites/med-practic.com/includes/include_footer_amen_kard_hod.php(5): Article->SelectAmenakardacvatsArticles(1) #2 /sites/med-practic.com/includes/include_bottom.php(9): require_once('/sites/med-prac...') #3 /sites/med-practic.com/bottom.php(7): require_once('/sites/med-prac...') #4 /sites/med-practic.com/article_more.php(151): require_once('/sites/med-prac...') #5 {main} thrown in /sites/med-practic.com/classes/DatabaseManager_2.1.php on line 1384